Τριαντάφυλλου Μπολτέτσου Δρ. Θεολογίας Προϊσταμένου Διοικητικού Ιεράς Μητροπόλεως Φθιώτιδος
Ιερατικές Κλίσεις και Εκπαίδευση Υποψηφίων Κληρικών
Μετά την ψήφιση του Νόμου 4823/2021 και την, όπως φαίνεται, επίπονη και ευσυνείδητη εργασία των υπευθύνων του Εποπτικού Συμβουλίου Εκκλησιαστικής Εκπαίδευσης, υλοποιείται για πρώτη φορά, κατά την τρέχουσα ακαδημαϊκή περίοδο 2024-2025, μία νέα μορφή εκκλησιαστικής επιμόρφωσης, που φέρει το όνομα «Σχολή Μαθητείας Υποψηφίων Κληρικών» (Σ.Μ.Υ.Κ.).
Η ονομασία, και μόνον, αυτών των Σχολών Μαθητείας παραπέμπει άμεσα στην υπεύθυνη καλλιέργεια των Ιερατικών Κλίσεων. Όταν έρχεται το πλήρωμα του χρόνου και η Κλήση λαμβάνει χώρα άνωθεν, «εκ Θεού», θα πρέπει να έχει ήδη δουλευτεί το έσωθεν του ανθρώπου με την καλλιέργεια της εσωτερικής Κλίσης, ώστε να υφίστανται οι κατάλληλοι υποψήφιοι – Οικονόμοι των Θείων Μυστηρίων- με στόχο να υπάρξει και το ανάλογο, ευλογημένο και ελπιδοφόρο αποτέλεσμα, για χάρη ολόκληρης της Εκκλησίας.
Ακολουθεί ενημερωτικό σημείωμα για την ίδρυση των σχολών και τη λειτουργία τους:
Σχολές Μαθητείας Υποψηφίων Κληρικών (Σ.Μ.Υ.Κ.)
Μία νέα εκπαιδευτική δομή, με σαφή στόχευση στον χώρο της εκκλησιαστικής επιμόρφωσης και μάλιστα τής εφημεριακής κατάρτισης, κάνει την εμφάνισή της, ως πράξη και εφαρμογή, από το τρέχον σχολικό έτος.
Πρόκειται για μία προσπάθεια η οποία αποτελεί καρπό της συνεργασίας Εκκλησίας-Πολιτείας και αφορά την εκπαιδευτική κατάρτιση των κληρικών τόσο της Εκκλησίας της Ελλάδος, όσο και της Εκκλησίας Κρήτης και Ιερών Μητροπόλεων των Δωδεκανήσων.
Είναι οι Σχολές Μαθητείας Υποψηφίων Κληρικών (Σ.Μ.Υ.Κ.), οι οποίες θεσμοθετήθηκαν με τον Ν. 4823/2021 (Α’ 136). Μετά την κατάργηση, γύρω στο 2006, της Τετάρτης Τάξης των Εκκλησιαστικών Λυκείων, και τις ευσυνείδητες προσπάθειες αντικαταστάσεώς τους σε διάφορα μέρη της χώρας με τη λειτουργία Εκκλησιαστικών ΙΕΚ (Ν. 3432/2006), έρχεται να δοκιμαστεί στις μέρες μας η δομή με το όνομα Σ.Μ.Υ.Κ.. με ακόμα πιο εξειδικευμένο σκοπό ύπαρξης. Έτσι, οι Σ.Μ.Υ.Κ., παρέχουν μεταδευτεροβάθμια εκκλησιαστική ιερατική εκπαίδευση σε υποψήφιους κληρικούς της κατ’ άρθρο 3 του Συντάγματος επικρατούσας θρησκείας ως αποκεντρωμένες υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού και εποπτεύονται από τη Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων (Γ.Γ.Θ.). Αποτελούν ιεροσπουδαστική διαδρομή της οποίας η ολοκλήρωση οδηγεί σε δίπλωμα μαθητείας που αντιστοιχεί στο Επίπεδο 5 του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων.
Ιδρύονται στο πλαίσιο αναβάθµισης του επιπέδου των κληρικών, αφορώντας κατ΄εξοχήν τους εκκλησιαστικούς λειτουργούς που θα μισθοδοτούνται από το Δημόσιο, καθώς πλέον θα διορίζονται µόνο εφόσον διαθέτουν πτυχίο από Σχολή Μαθητείας Κληρικών ή από Α.Ε.Ι..
Αποκλειστικός σκοπός των Σχολών Μαθητείας Υποψήφιων Κληρικών (Σ.Μ.Υ.Κ.) είναι η εκπαίδευση υποψήφιων κληρικών τής Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας του Χριστού, υψηλού μορφωτικού επιπέδου και εκκλησιαστικού ήθους, με προσήλωση στις δημοκρατικές αξίες, για να υπηρετήσουν στην Ελλάδα ή στις κοινότητες του απόδημου ελληνισμού.
Κατά συνέπεια, το εν λόγω δίπλωμα μαθητείας αποτελεί προϋπόθεση για τον διορισμό σε κενή οργανική θέση Εφημερίου, μετά τη χειροτονία του σύμφωνα με τους ιερούς Κανόνες της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας του Χριστού, σε ενορίες που βρίσκονται σε χωριά ή πόλεις με πληθυσμό έως 40.000 κατοίκους. Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται ο διορισμός κατόχων διπλώματος μαθητείας σε κενή οργανική θέση εφημερίου σε ενορίες που βρίσκονται σε πόλεις με πληθυσμό άνω των 40.000 κατοίκων, εφόσον δεν εμφανίζονται υποψήφιοι που είναι κάτοχοι πτυχίου ημεδαπού Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (Α.Ε.Ι.) ή νομίμως αναγνωρισμένου πτυχίου αλλοδαπού Α.Ε.Ι. ή πτυχιούχοι των Ανώτατων Εκκλησιαστικών Ακαδημιών (Α.Ε.Α.).
Για τις διεθνείς τους σχέσεις οι Σ.Μ.Υ.Κ. χρησιμοποιούν την ονομασία “School of Apprenticeship for Clergy Candidates”.
Όργανα διοίκησης των Σχολών Μαθητείας Υποψήφιων Κληρικών (Σ.Μ.Υ.Κ.) είναι σε εθνικό επίπεδο, το Εποπτικό Συμβούλιο Εκκλησιαστικής Εκπαίδευσης (Ε.Σ.Ε.Ε.) και σε επίπεδο εκπαιδευτικής μονάδας, ο Διευθυντής.
Δικαίωμα συμμετοχής στη διαδικασία επιλογής και την εισαγωγή στις Σ.Μ.Υ.Κ. έχουν:
α. άρρενες Έλληνες πολίτες ή ομογενείς που έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους, κάτοχοι απολυτηρίου Γενικού Εκκλησιαστικού Λυκείου, Πρότυπου Εκκλησιαστικού Λυκείου, Γενικού Λυκείου, κάτοχοι απολυτηρίου ή πτυχίου Επαγγελματικού Λυκείου ή ισότιμου τίτλου σπουδών σχολείου Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της ημεδαπής ή της αλλοδαπής, που κατέχουν τα προσόντα για να χειροτονηθούν κληρικοί και έχουν εκπληρώσει τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις ή έχουν απαλλαγεί νόμιμα από αυτές.
β. αλλοδαποί πολίτες κρατών εντός ή εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους και είναι κάτοχοι τίτλων ισότιμων προς εκείνους της παρ. 1. Σε αυτήν την περίπτωση απαιτείται γνώση ελληνικής γλώσσας κατ’ ελάχιστον επιπέδου Α2.
Οι Σχολές Μαθητείας Υποψηφίων Κληρικών, που θα λειτουργήσουν είναι τρεις: της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής Αθηνών, της Σχολής Βελλάς Ιωαννίνων και της Σχολής Κρήτης (Χανίων)
Ο αριθμός εισακτέων ιεροσπουδαστών ανέρχεται: α) για τη Σ.Μ.Υ.Κ. της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής είκοσι (20) εισακτέοι, β) για τη Σ.Μ.Υ.Κ. Βελλάς Ιωαννίνων σαράντα (40) εισακτέοι και γ) για τη Σ.Μ.Υ.Κ. Κρήτης είκοσι (20) εισακτέοι. Πλην της Ριζαρείου, επιτρέπεται να αυξηθεί ο αριθμός εισακτέων, εφόσον τα έξοδα διαμονής και σίτισης βαρύνουν τους ίδιους.
Οι κληρικοί που είναι κάτοχοι διπλώματος μαθητείας, μετά τον διορισμό τους, εξελίσσονται στα Μισθολογικά Κλιμάκια (Μ.Κ.) της κατηγορίας Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (Δ.Ε.) με εισαγωγικό το Μ.Κ. 1 και καταληκτικό το Μ.Κ. 13 του άρθρου 9 του ν. 4354/2015 (Α’ 176).
Αξιοσημείωτη είναι η καθιέρωση του Αγίου Νεκταρίου ως εμβλήματος των Σχολών η μορφή του οποίου αποτυπώνεται και στην σφραγίδα. Αναλυτικότερα, οι Σ.Μ.Υ.Κ έχουν ως έμβλημα τον Άγιο Νεκτάριο, όπως απεικονίζεται στην ομώνυμη εικόνα, η οποία εικονογραφήθηκε από τον Φώτη Κόντογλου.
Βέβαια, καθώς οι ΣΜΥΚ αποτελούν αδιαβάθμητες δομές, διετούς διάρκειας, από τις οποίες θα αποφοιτούν κληρικοί μειωμένων προσόντων και ανάλογης μισθολογικής κατάταξης, θα πρέπει να δοθεί από την Πολιτεία, σε συνεργασία με την Εκκλησία και την Ακαδημαϊκή Κοινότητα, βαρύτητα και αξία τόσο στις Θεολογικές Σχολές της Πατρίδας μας, τις Ανώτατες Εκκλησιαστικές Ακαδημίες, όσο και σε κάθε μορφή εκπαιδευτικής διακονίας, που αφορά στην κατάρτιση και επιμόρφωση τόσο των διακονούντων την Θεολογική Επιστήμη γενικότερα, όσο και των στελεχών της Εκκλησίας ειδικότερα.
Στο πλαίσιο αυτό, είναι ευτυχής η απόφαση, ότι οι κάτοχοι του διπλώματος μαθητείας των Σ.Μ.Υ.Κ., εφόσον ιερωθούν, δύνανται να εισάγονται στα Τμήματα των Θεολογικών Σχολών της ημεδαπής ή στα Προγράμματα Ιερατικών Σπουδών των Ανώτατων Εκκλησιαστικών Ακαδημιών (Α.Ε.Α.), αποκλειστικά με κατατακτήριες εξετάσεις που διενεργούνται με την επιμέλεια των ιδρυμάτων υποδοχής σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις.
Τελικά, οτιδήποτε γίνεται στο πλαίσιο τής δημιουργίας καταρτισμένων εφημερίων και στελεχών των ενοριών της χώρας μας, οφείλουμε αφενός να το αγκαλιάζουμε ολόψυχα και αφετέρου να προσευχόμαστε ειλικρινά υπέρ των διδασκόντων και των διδασκομένων, ώστε να κατορθώσουν εκπληρώσουν τα ιερά καθήκοντά τους.
ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ
- Πατσαβού Ηλία, Η είσοδος εις τον κλήρον κατά τους πέντε πρώτους αιώνας, Αθήναι, 1973.
- Αλεξάνδρου Μ. Σταυροπούλου, Της Ιερωσύνης, άρθρο, Περιοδικό Εφημέριος 1985, σελ. 72-73.
- PATSAVOS Lewis J., A Noble Task. Entry into the Clergy in the First Five Centuries. Translated by Norman Russell, Foreword by Kallistos Ware, Holy Cross Orthodox Press, Brookline Mass. 2007,364 σ.
- Ποιμαντική των Ιερατικών κλήσεων, Περιοδικό «Παραστάτης», τεύχος 1ο, 2016.
- Σχετικό Φ.Ε.Κ. στο οποίο δημοσιεύται ο Κανονισμός Λειτουργίας των Σ.Μ.Υ.Κ.
