Γάμος και Οικογένεια στην Ελλάδα, σήμερα!
του Στέφανου Χρ. Κουμαρόπουλου
Δρ. Θεολογίας
Την Κυριακή 1η Δεκέμβριου 2024 πραγματοποιήθηκε μία σημαντική Ημερίδα στην Αθήνα, στο Ίδρυμα Θεοχαράκη. Οργανώθηκε από τις Εκδόσεις Εν Πλω, υπό την αιγίδα του Ιδρύματος Νεότητας και Οικογένειας της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών. Στόχο της είχε θέσει: «την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των συμμετεχόντων σε ζητήματα που αφορούν τον θεσμό του Γάμου και της Οικογένειας και την συνάντησή τους με τη Μεταμοντέρνα Ελληνική και Παγκόσμια πραγματικότητα».
Ο πρώτος ομιλητής ήταν ο Αιδεσιμολογιώτατος ιερέας π. Νικόλαος Λουδοβίκος (Καθηγητής του Παιδαγωγικού Τμήματος, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Επισκέπτης Καθηγητής του Ορθοδόξου Ινστιτούτου του Cambridge). Διαπραγματεύτηκε το θέμα «Το Χάρισμα του Γάμου και η Εξατομίκευση». Ο σεβαστός π. Νικόλαος ανέφερε ότι ο γάμος πέρα από ψυχοβιολογικό γεγονός έχει ως σκοπό την πληρότητα, την οικοδόμηση της ύπαρξης των δύο ανθρώπων με νόημα. Η ευλογία του γάμου από την Εκκλησία έχει ως σκοπό τον κατακλυσμό του γάμου με νόημα. Η εξατομίκευση της εποχής μας είναι αδιέξοδη. Η βίωση της πραγματικής αγάπης που μας δίδαξε ο Χριστός είναι χάρισμα, είναι μοίρασμα και το θυσιαστικό άνοιγμα στο άλλο πρόσωπο. Το αίτημα της πληρότητας που θέτει η κάθε μία ύπαρξη των δύο προσώπων μέσα στον γάμο μόνο μέσα σε αυτή την διάσταση μπορεί να βιωθεί κατέληξε ο ομιλητής.
Στη συνέχεια μίλησε ο σεβαστός ο ιερέας π. Βασίλειος Θερμός (Ψυχίατρος Παιδιών και Εφήβων, Πρώην Καθηγητής Αν. Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Αθηνών). Παρουσίασε σύγχρονες στατιστικές γύρω από το κεντρικό θέμα του: «Γιατί Γάμος και Οικογένεια; Σπουδή σε έναν νέο Πολιτισμό». Η σύγχρονη πραγματικότητα δείχνει ότι το δημογραφικό πρόβλημα είναι αποτέλεσμα της ανόδου του βιοτικού επιπέδου και του δυτικού πολιτισμού. Οι νέοι ακολουθούν ένα νέο μοντέλο ζωής που συνίσταται α) στις πολλές διαδοχικές σχέσεις, β) στην απροθυμία για γάμο και γ) στις εναλλακτικές μορφές συμβίωσης. Η μετανεωτερικότητα δίνει έμφαση στην απόλαυση, στην άμεση ικανοποίηση, στο τυφλό δικαίωμα ενώ εκλείπουν οι ηθικές αρχές (πλην της συναίνεσης). Ο έρωτας εξακολουθεί σήμερα να παραμένει σταθερή αξία. «Τι είναι όμως έρωτας; Πού θα στεγαστεί; Ποιους καρπούς θα δώσει;» Κατέληξε ο π. Βασίλειος θέτοντας τα παραπάνω ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν.
Στη συνέχεια ακολούθησαν δύο Πάνελ. Στο πρώτο η κ. Χρυσή Καρυώτογλου, (Ψυχολόγος, Ομαδική Αναλυτική Ψυχοθεραπεύτρια, Επόπτρια Ομαδικής Ψυχοθεραπείας) διαπραγματεύτηκε το θέμα: «Από τη Σύγχρονη Παιδοκεντρική Οικογένεια στην Οικογένεια ως Ομάδα». Αναφέρθηκε στην «ευ-κοινωνικότητα» που διατύπωσε ο επιφανής βιολόγος Γουίλσον[1]. Η οικογένεια είναι κατά δύναμη ευ-κοινωνική ομάδα. Η σύγχρονη όμως οικογένεια έχει απομακρυνθεί από τον πιο σωστό αυτό τρόπο που λειτουργούσε παλιότερα. Σήμερα η οικογένεια λειτουργεί ως κλειστό σύστημα που απομονώνει από την κοινωνική ομάδα. Μεγαλώνουν παιδιά που είναι εγωπαθή, μικροί πρίγκιπες και πριγκίπισσες. Με αυτόν τον τρόπο δυσκολεύουμε το παιδί (που είναι το πιο πολύτιμο κέντρο της οικογένειας) να ζήσει σε πληρότητα. Η σωστή λειτουργία της κοινότητας μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο στην ολοκλήρωσή του, κατέληξε η κ. Καρυώτογλου.
Στο ίδιο Πάνελ συμμετείχε και ο κ. Γιώργος Κίσσας, (PhD), (Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής) που ανέπτυξε το θέμα: «Οικογένεια και βία. Παλιά προβλήματα σε νέες συνθήκες». Ξεκίνησε από την διαπίστωση ότι η παραδοσιακή οικογένεια έδωσε την θέση της στην πυρηνική και αυτή με τη σειρά της στη σημερινή μετανεωτερική οικογένεια. Σήμερα έχουμε την σχετικοποίηση της αλήθειας, την μετατόπιση της κοινωνίας προς την λατρεία του εαυτού (ναρκισσισμός, αυτοπραγμάτωση), τον καταναλωτισμό κ.α. Πάντα υπήρχε η βία. Σήμερα όμως ο κακό, η βία υπάρχει ως εσωτερική πραγματικότητα μέσα στην οικογένεια και δεν οφείλεται τόσο στην κοινωνία. Μπορεί η οικογένεια να γίνει πηγή εξέλιξης αν τεθούν τα όρια. Τα όρια είναι άθλημα αυτοφροντίδας για να ανθήσει η αγάπη. Η βία δεν αφορά μόνο τους άλλους φωλιάζει μέσα μας και πρέπει αυτό να το καταλάβουμε για να την αντιμετωπίσουμε κατέληξε ο κ. Κίσσας.
Ακολούθησε το δεύτερο Πάνελ στο οποίο συμμετείχαν η κ. Ανδρονίκη Δράγου (Ψυχίατρος Παιδιών και Εφήβων, Υπαρξιακή – Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια) και ο Αλέξιος Λάππας (Ψυχίατρος Παιδιών και Εφήβων, Ομαδικός Θεραπευτής).
Η κ. Ανδρονίκη Δράγου μίλησε για το θέμα: «Συντροφική Σχέση: ο θεμέλιος Λίθος της Οικογένειας». Σήμερα η συντροφική σχέση στηρίζεται στην προσωπική επιλογή του καθενός και κινητήρια δύναμή της είναι ο έρωτας. Αξιοποιώντας ο καθένας μέσα στη σχέση την διαφορετικότητα του άλλου μπορεί να εξελιχθεί. Ζητούμενο σε μία σχέση είναι η κατανόηση του άλλου. Αυτό προϋποθέτει μία καλή σχέση με τον εαυτό μας. Σημαντική είναι η δέσμευση ως σύνδεση με τον άλλο, που τον λαχτάρησα και με λαχτάρησε. Αυτό οδηγεί στην φροντίδα, στην οικειότητα, στο μοίρασμα, στην έμπρακτη αγάπη και την αρμονία μέσα στην οικογένεια κατέληξε η εισηγήτρια.
Στη συνέχεια ο κ. Αλέξιος Λάππας ανέπτυξε το θέμα: «Το Δώρο της Αμφισβήτησης στην Οικογένεια». Ξεκίνησε από τη διαπίστωση ότι ο γάμος και η δημιουργία οικογένειας είναι δύσκολη υπόθεση αλλά φέρνει κάτι πανάρχαιο. Η ανθρώπινη αγάπη είναι ατελής. Μονόδρομος η διεκδίκηση του διαλόγου. Η αμφισβήτηση είναι η ανάσα ελευθερίας για κάθε πρόσωπο μέσα στην οικογένεια, «ο τρόπος να υπάρχω», κατέληξε.
[1] Με τον όρο ευ-κοινωνικότητα (eusociality) περιγράφονται οι ζωικές κοινωνίες οι οποίες χαρακτηρίζονται από επικαλυπτόμενες γενιές, συνεργατική φροντίδα των απογόνων και καταμερισμό της εργασίας. Τα ευ-κοινωνικά είδη είναι αυτά που εμφανίζουν αλτρουισμό. Βλ. Edward O. Wilson , εκδόσεις Utopia, Αθήνα 2021, σελ. 176
Πρόγραμμα Ημερίδος και Βιογραφικά: εδώ