ΥΠΟΣΑΧΑΡΙΟΣ ΠΕΡΙΟΧΗ
(ΑΦΡΙΚΗ ΝΟΤΙΑ ΤΗΣ ΣΑΧΑΡΑΣ)

του Ιωάννου Στ. Παπαδόπουλου ,

τ. Αναπλ. Καθηγ. Ιατρικής Σχολής του Πανεπ. Αθηνών

[Τα ενδιαφέροντά μας συνήθως περιορίζονται στο στενό μας οικογενειακό κύκλο. Το πολύ να ενδιαφερόμαστε για τη γειτονιά μας, την κοινότητα ή την πατρίδα μας. Αυτά όμως δεν καλύπτουν την οικουμενική ματιά που οφείλουμε ως Ορθόδοξοι Χριστιανοί να απλώνουμε στους αδελφούς μας εις τα πέρατα της (κατ-)Οικουμένης. Το άρθρο που ακολουθεί πληροφορεί αλλά και μας βοηθάει να συνειδητοποιήσουμε τις σύγχρονες μάστιγες, που αποδεκατίζουν ολόκληρους πληθυσμούς, ιδιαίτερα σε μία πολύ ευαίσθητη περιοχή του πλανήτη μας. Ας μη μείνουμε μόνο στους προβληματισμούς αλλά ας δούμε πώς μπορούμε να ευαισθητοποιήσουμε και άλλους. Οι Αδελφοί μας είναι και οι εγγύς και οι μακράν. Α.Μ. Σταυρόπουλος]

          Συνώνυμο με δυστυχία, πείνα, λοιμώξεις και εξοντωτικούς πολέμους. Οι αφρικανικές χώρες «νότια της Σαχάρας» ξεκινούν (δυτικά προς ανατολικά) με Σενεγάλη, Μαυριτανία, Μάλι, Τσαντ, και Σουδάν, αν και, γεωγραφικά, το βόρειο τμήμα τους αποτελεί το νότιο τμήμα της Σαχάρας. Η Σαχάρα αποτελείται γεωγραφικά, από τη δυτική Σαχάρα(χώρα), Μαρόκο, Αλγερία, Τυνησία, Λιβύη, και Αίγυπτο καθώς και από τα τμήματα των χωρών της πρώτης ομάδας που προαναφέραμε.

1. Η πρακτική της ηθικής απαιτεί σήμερα πληροφόρηση

            Είναι αμέτοχος (αθώος) ο πολίτης με καταθέσεις σε Τράπεζα η οποία χρηματοδοτεί εμπόριο όπλων; Είναι αμέτοχος ο πολίτης όταν φορά ρούχα εργοστασίων που εκμεταλλεύονται την παιδική εργασία; Είναι αμέτοχος όταν πίνει τσάι από φυτείες χαμηλών αμοιβών εργατών και κακών συνθηκών εργασίας; Είναι αμέτοχος όταν ανέχεται, χωρίς κάποια αντίδραση, την ύπαρξη λοιμώξεων με νεκρούς σε συγκεκριμένη περιοχή (νότια της Σαχάρας); Εάν παραμείνουμε ρεαλιστές δεν είναι δυνατόν για κάθε τσάι που αγοράζουμε να ψάχνουμε στο διαδίκτυο για πληροφορίες της ηθικής της εταιρείας. ¨Όμως για ορισμένες καταστάσεις είναι δυνατόν να χρησιμοποιήσουμε την υπάρχουσα πληροφόρηση, γιατί η πλειοψηφία των πολιτών του βιομηχανικού κόσμου γνωρίζει τις περιοχές της γης που δυστυχούν.

2. Παρεχόμενη πληροφόρηση για την υποσαχάριο περιοχή

Τρεις βασικές λοιμώξεις (AIDS, φυματίωση και ελονοσία) καταγράφονται σε μεγάλα ποσοστά σε αυτή την περιοχή καθώς και χρόνια υποσιτισμός εκατομμυρίων πολιτών και θανάτων εκ των συνεπειών του υποσιτισμού.

α) HIV – AIDS

Η πάθηση του AIDS [(επίκτητη ανοσοανεπάρκεια λόγω λοίμωξης με τον ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV)] έχει μεταφερθεί πλέον, πρακτικά αποκλειστικά, στην υποσαχάριο περιοχή. που γεννιούνται με το AIDS νότια της Σαχάρας ζουν στα πρώτα τους γενέθλια και το 80% δεν προφητεύουν στο σχολείο.

β) Φυματίωση

Κατά τον ΠΟΥ 9,9 εκατ. νέοι ασθενείς ετησίως με 1,5 – 2εκ. θανάτους. 98% των ασθενών και 95% των θανάτων νότια της Σαχάρας. Το 2010 μόνο το 5% είχε πρόσβαση σε θεραπεία. Μεγάλο πρόβλημα ο συνδυασμός AIDS με φυματίωση (φυματίωση η βασική αιτία θανάτου ασθενών με AIDS). Ιδιαίτερο πρόβλημα: ύπαρξη ασθενών (500.000 ετησίως) με πολυανθεκτικά στελέχη μικροβίων (απαιτείται μακροχρόνια θεραπεία). Στο νοσοκομείο “Σωτηρία” Αθηνών υπάρχει ειδικό τμήμα πολυανθεκτικής φυματίωσης.

γ) Ελονοσία

Σύμφωνα με διάφορες πηγές, διαχρονικά, 350-500 εκατ. (οι αναφορές ποικίλουν) ) νέες λοιμώξεων ετησίως με περίπου 2 εκατ. θανάτους. Το 2013 η ελονοσία αφορούσε στο 40% του παγκόσμιου πληθυσμού (90% νότια της Σαχάρας) και σε 100 χώρες. Κατά τον ΠΟΥ 95% όλων των νέων λοιμώξεων και 96% των θανάτων καταγράφονται στην υποσαχάριο περιοχή . Από τους νεκρούς το 80% είναι παιδιά κάτω των 5 ετών (η πρώτη αιτία θανάτων παιδιών αυτής της ηλικίας). Για το 2020 οι αριθμοί διαφέρουν αλλά η νέα στατιστική της ΠΟΥ λαμβάνει υπ’ όψιν της 32 χώρες. Το 25% των νεκρών παιδιών θα μπορούσε να σωθεί μόνο με κουνουπιέρες!

δ) Πείνα – υποσιτισμός (ο επικίνδυνος δίδυμος αδελφός της πείνας)

Από τις 10 ανθρωπιστικές κρίσεις του 2008 η μία αφορούσε τον υποσιτισμό και η άλλη τον συνδυασμό AIDS με φυματίωση. Το 2009 5 εκατ. παιδιά πέθαναν από τις συνέπειες του υποσιτισμού. Μόνο το 7% ελάμβανε θεραπεία από όσα είχαν καταγραφεί ως υποσιτισμένα. Τον ίδιο χρόνο 20 εκατ. παιδιά βρισκόντουσαν σε κατάσταση οξέος υποσιτισμού και 350 εκατ. παιδιά ζούσαν σε πολεμικές ζώνες με προβλήματα διατροφής. Το 95% των περιπτώσεων πείνας / υποσιτισμού νότια της Σαχάρας. ΠΟΥ (2020): 840 εκατ. άνθρωποι υποσιτίζονται.

Το πρόβλημα δεν είναι η ποσότητα του φαγητού αλλά η σύνθεσή του.Αυτό οδηγεί στην «αόρατη πείνα» δηλαδή την έλλειψη αναγκαίων ουσιών (σίδηρος, χαλκός, ιώδιο, φθόριο, κοβάλτιο, ψευδάργυρος) που δεν μπορεί να παράγει ο οργανισμός. Γι’ αυτό απαιτούνται έτοιμα θεραπευτικά ιδιοσκευάσματα.

3. Παραδείγματα κόστους θεραπείας

-AIDS: ανά άτομο και μήνα 6,0 €.

-Φυματίωση: ένας ασθενής για 6 μήνες 70 €.

-Ελονοσία: για 55 παιδιά 20 €.

100 €: δύο γεύματα υψηλής διατροφικής αξίας για 1 ημέρα για 400 υποσιτισμένα παιδιά. Είναι παράλογο η λύση να προσκρούει στο κόστος.

 

4. Γιατί δεν αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά αυτές οι καταστάσεις ;

Τέσσερις βασικοί λόγοι:

α) Οι καταστάσεις δεν πλήττουν τις βιομηχανικές χώρες («το πρόβλημα δεν μας αφορά»).

β) Η Φαρμακοβιομηχανία δεν ενδιαφέρεται για την ανάπτυξη εμβολίων και νέων φαρμάκων λόγω απουσίας προοπτικής κέρδους (φτωχές χώρες).
γ) Οι Κυβερνήσεις νότια της Σαχάρας δεν φημίζονται για αποτελεσματικότητα και ακεραιότητα.

δ) Ο ανθρώπινος νους δεν είναι σε θέση να διαχειριστεί μεγάλους αριθμούς. Περισσότερο μας συγκινεί ο θάνατος ενός βρέφους σε τροχαίο, παρά τα 5 εκατ. νεκρά παιδιά λόγω υποσιτισμού!

 

5. Τι μπορεί να γίνει

α) Ο απλός πολίτης μπορεί να προσφέρει μικρά ποσά (20, 50, 100 Ευρώ) σε μεγάλες ΜΚΟ που ενεργοποιούνται από χρόνια σε αυτήν την περιοχή ή και να εργαστούν εθελοντικά σε αυτές τις οργανώσεις. Φυσικά δεν πρόκειται έτσι να λυθούν τα προβλήματα ριζικά.

β) Οι εκκλησίες, σε συνεργασία που θα μπορούσαν να πιέσουν (εν ανάγκη να εκβιάσουν) τις μεγάλες Κυβερνήσεις για ριζικά μέτρα (αυτά τα προβλήματα δεν λύνονται σε ένα χρόνο!). Δεν προτείνουμε σε Κυβερνήσεις και εκκλησιές μέτρα φιλανθρωπίας, αυτά ανακουφίζουν τοπικά μικρό μέρος του πληθυσμού αλλά διαιωνίζουν τα προβλήματα.

Για ριζική λύση που χρειάζεται σχεδόν ουτοπικά μέτρα: Συνεννόηση μεταξύ κρατών για κοινό, μακροχρόνιο πρόγραμμα, σε συνεργασία με ΠΟΥ.

ΠΟΥ (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας: ΠΟΥ)

Δημιουργία τοπικών προϋποθέσεων :
– Διακοπή ενώσεων συγκρούσεων!
– Αυστηρές κυρώσεις σε διεφθαρμένες τοπικές κυβερνήσεις (διακοπή της ανοχής των
καταθέσεων στο εξωτερικό!)
– Διακοπή οπλισμού!

 

Βελτίωση εσωτερικών υγειονομικών δομών και εκπαίδευσης προσωπικού
– Έλεγχος διαδρομής της βοήθειας (σε ποιους καταλήγει)
– Βελτίωση αγροτικής παραγωγής. Διακοπή πριμοδότησης αγροτών σε βιομηχανικές
χώρες.

-Οι χώρες της Αφρικής δεν είναι σε θέση να ανταγωνιστούν τις χαμηλές τιμές των αγροτικών προϊόντων βιομηχανικών χωρών.

Βέβαια απαραίτητη προϋπόθεση είναι η πολιτική απόφαση.

Με αυτές τις αναγκαίες προϋποθέσεις συνειδητοποιούμε το σχεδόν ουτοπιστικό της πρότασης. Όμως η λογική μπορεί να ξεγελά, και η απόσταση μεταξύ εφικτού και ανέφικτου είναι συχνά μικρή! Η παγκόσμια κοινότητα δεν είναι δυνατόν να ανέχεται τον αργό θάνατο μιας Ηπείρου.

  Ενδεικτική βιβλιογραφία

Bastian T.: Die lautlosen Gegner, Pendo, Zürich 2001.
Davidsons: Principles and Practice of Medizine, 20 Ed. Elsener Limited, Oxford, UK 2002.
Hacker J.: Menschen, Seuchen und Mikroben, CH Beck-Wissen, München 2003.
Goedevert D.: Das Seerosen-Prinzip. Wie uns die Gier ruiniert. Dumont . Koeln 2008.
Orbinski J.: Ein unvollkommenes Angebot, S. Fischer, Frankfurt aM 2010.
Schatz G.: Βιολογία, ένας κήπος γεμάτος θαύματα. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2014.
Harari YN: 21 μαθήματα για τον 21ο αιώνα. Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2018.
Χωρις Σύνορα. Περιοδικό των Γιατρών χωρίς Σύνορα. Τεύχη Αρ.72 (2008), 77 (2010), 83 (1011), 84 (2011), 85 (2012), 99 (2018), 101 (2019). Έκδοση του Ελληνικού τμήματος, Αθήνα.

WHO, Διαδίκτυο.

 

.