ΔΙΑΠΟΙΜΑΝΣH

Τέτοιες μέρες ποὺ γεννιόταν αὐτὸ τὸ τεῦχος, γεννήθηκε πρὶν διακόσια χρόνια ὁ Φιόντορ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι. Ἔχουμε λοιπὸν ἐπέτειο, γιορτὴ γιὰ ὅσα μᾶς χάρισε καὶ γιὰ ὅσα μᾶς χρέωσε τὸ πέρασμα αὐτοῦ τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὴ γῆ. Σὲ κάθε καιρὸ καὶ σὲ κάθε σήμερα, τὸ νὰ κάτσεις νὰ ἀκούσεις τὸν Ντοστογιέφσκι σημαίνει νὰ πιάσεις μαζί του κουβέντα γιὰ τὴν ἀλήθεια καὶ γιὰ τὸ μεδούλι τῆς ζωῆς. Πράγμα ποὺ σημαίνει κουβέντα καὶ μὲ τὸν ἴδιο σου τὸν ἑαυτό. Κουβέντα μακάρι ἀληθινή: μὲ τὰ μπουρίνια καὶ μὲ τὰ γαληνέματά της.
Εἶναι ὑπέροχο νὰ μὴν χρειάζονται συστάσεις γιὰ τὸν Ντοστογιέφσκι. Εἶ¬ναι ὡστόσο ἀλήθεια ὅτι, ὅσο ἑτοιμάζαμε τὸ ἀφιέρωμα, διαπιστώναμε ὅτι γιὰ πολλοὺς ἐκκρεμεῖ μιὰ ἀνακάλυψη τοῦ Ρώσου λογοτέχνη, ἐνῶ γιὰ ἄλλους τόσους ἡ γνωριμία μαζί του καὶ παλιὰ εἶναι καὶ συνεχίζει νὰ βαθαίνει. Αὐτὸ ποὺ ἐμεῖς ἐπιχειροῦμε ἐδῶ, εἶναι μιὰ μικρὴ ὑπόμνηση, μιὰ μικρὴ σύσταση καὶ μιὰ μικρὴ ἐμβάθυνση (ὅλα αὐτὰ μαζί) γιὰ ἕναν μικρὸ ἄνθρωπο.
Ναί, γιὰ τὸν μικρὸ Ντοστογιέφσκι! Παραδοξολογία γιὰ κάποιον ποὺ ἀναμφίβολα εἶναι μεγάλος; Ἢ μήπως ἀντίρρηση στὴν ἐγνωσμένη μεγαλοσύνη του; Οὔτε τὸ ἕνα, οὔτε τὸ ἄλλο! Ὁ Ντοστογιέφσκι ἔχει μιὰ ἰδιαίτερη μικρότητα, τὴν ὁποία ὁπωσδήποτε χρειάζεται νὰ διακρίνουμε, ὥστε νὰ καταλάβουμε τὸ εἶδος τῆς μεγαλοσύνης του. Ὁ Ντοστογιέφσκι εἶναι μικρὸς σὰν σποράκι σιναπιοῦ, εἶναι ἐλάχιστος σὰν τοὺς πανάθλιους ποὺ ὁ Χριστὸς τοὺς ἔχει γιὰ ἀδερφούς του!
Μιὰ σκιαγράφηση τοῦ μικροῦ μεγάλου μας, λοιπόν, ψηλάφηση βασικῶν νευρώνων του (ἐλευθερία, ἀγάπη, θυσία, πόνος, πίστη, συγχώρεση, νόημα) μᾶς δίνουν ὁ ἐπίσκοπος Μάξιμος Βασίλιεβιτς, ὁ Σωτήρης Γουνελᾶς καὶ ὁ Διονύσης Σκλήρης. Ὁ Γιῶργος Πινακούλας ἀποκρυπτογραφεῖ τὴν πολυφωνία ἡ ὁποία χαρακτηρίζει τὴν ντοστογιεφσκικὴ γραφὴ καὶ ἡ ὁποία ἀναδεικνύει συγκλονιστικὰ διαφορετικοὺς τόπους ἀνθρώπων. Ὁ Πέταρ Γεβρέμοβιτς κομίζει ἀπαντήσεις τοῦ Ντοστογιέφσκι μὲ ψυχαναλυτικὰ ἐρωτήματα γιὰ τὸ ἀνθρώπινο ὑποκείμενο. Ὁ Ἠλίας Κουνέλας, τέλος, ἀπευθύνεται στὸν συγγραφέα μας θεατρικά, δηλαδὴ μὲ ἕνα κείμενο ποὺ διαβάζεται ὡς προφορικὸς λόγος: μὲ τὸ λαχάνιασμά του, μὲ τὴν ἔντασή του καὶ γι’ αὐτὸ μὲ τὴ δική του στίξη καὶ τὰ ἰδιαίτερα κενὰ μεταξὺ τῶν φράσεων. Κερί, ὅλα αὐτά, στὴ μνήμη του, κάμποσο φῶς στὰ σκουντουφλήματά μας.
Στὶς παρυφὲς τοῦ ἀφιερώματος ἐπιχειροῦν ἀνάγνωση τῆς τρέχουσας θρησκευτικο-κοινωνικῆς πραγματικότητας ὁ Θανάσης Παπαθανασίου (ποὺ ἐπίσης ἐπικαλεῖται τὴν ὀπτικὴ Ντοστογιέφσκι) καὶ ὁ π. Χρυσόστομος Τύμπας.
Μὲ τὸ τεῦχος μας αὐτό, στὸ ἔβγα τοῦ 2021, συμπληρώνονται σαράντα χρόνια ἀδιάκοπης ἔκδοσης τῆς «Σύναξής» μας. Εἶναι χαρά! Λέμε νὰ τὸ γιορτάσουμε πολυειδῶς, μὲ τὸ καλό, μόλις μπεῖ τὸ 2022.
Θ.Ν.Π.